Edytujesz Kolej konwencjonalna

{{copilot}}

{{Artykuł
| tytuł = Kolej konwencjonalna
| obraz = Conventional_train.jpg
| podpis = Pociąg konwencjonalny w ruchu regionalnym
| dziedzina = Transport
| kategoria = Kolejnictwo
}}

'''Kolej konwencjonalna''' – system transportu szynowego oparty na tradycyjnych rozwiązaniach technicznych, przeznaczony do przewozu pasażerów i towarów z prędkościami eksploatacyjnymi zazwyczaj poniżej 200 km/h. Stanowi podstawę infrastruktury kolejowej w większości krajów świata i jest komplementarna wobec [[koleje dużych prędkości|kolei dużych prędkości]].

== Charakterystyka ==
Kolej konwencjonalna obejmuje:
* '''Tabor''' – lokomotywy spalinowe i elektryczne, wagony pasażerskie i towarowe, zespoły trakcyjne.
* '''Infrastrukturę''' – linie kolejowe o standardowych parametrach technicznych, stacje, przystanki, urządzenia sterowania ruchem.
* '''Systemy zarządzania''' – tradycyjne i cyfrowe systemy sygnalizacji, rozkłady jazdy, zarządzanie ruchem.

Prędkości eksploatacyjne wahają się od 40 do 160 km/h, choć niektóre linie umożliwiają jazdę z prędkością do 200 km/h – graniczną dla klasyfikacji jako kolej konwencjonalna.

== Historia ==
Rozwój kolei konwencjonalnej rozpoczął się w XIX wieku wraz z rewolucją przemysłową. Pierwsze linie kolejowe, takie jak [[Kolej Warszawsko-Wiedeńska]], były budowane z myślą o transporcie towarów i pasażerów na duże odległości. Kolej szybko stała się podstawowym środkiem transportu lądowego, przyczyniając się do rozwoju gospodarczego i urbanizacji.

W XX wieku kolej konwencjonalna przeszła szereg modernizacji – elektryfikację, automatyzację sygnalizacji, wprowadzenie zespołów trakcyjnych i poprawę komfortu podróży.

== Rodzaje przewozów ==
Kolej konwencjonalna obsługuje różne typy przewozów:
* '''[[Transport pasażerski]]''' – przewozy regionalne, aglomeracyjne, dalekobieżne.
* '''[[Transport towarowy]]''' – przewóz surowców, kontenerów, produktów przemysłowych.
* '''Przewozy specjalne''' – np. transport wojskowy, techniczny, ratowniczy.

== Tabor ==
Typowy tabor kolei konwencjonalnej obejmuje:
* '''Lokomotywy''' – spalinowe (np. SM42) i elektryczne (np. EU07).
* '''Wagony''' – pasażerskie (klasyczne, piętrowe), towarowe (platformy, cysterny, węglarki).
* '''Zespoły trakcyjne''' – elektryczne (np. [[EN57]]) i spalinowe (np. [[SA134]]).

Współczesne jednostki są coraz częściej wyposażane w klimatyzację, systemy informacji pasażerskiej i udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami.

== Infrastruktura ==
Linie kolejowe konwencjonalne mają zazwyczaj:
* '''Standardowy rozstaw torów''' – 1435 mm w Europie, inne w zależności od regionu.
* '''Zasilanie''' – sieć trakcyjna (3 kV DC, 25 kV AC) lub brak elektryfikacji.
* '''Systemy sterowania''' – semafory, urządzenia SRK, [[ETCS]] na wybranych odcinkach.

Stacje i przystanki są dostosowane do obsługi lokalnych i regionalnych połączeń, często zintegrowane z [[transport publiczny|transportem publicznym]].

== Kolej konwencjonalna w Polsce ==
W Polsce kolej konwencjonalna stanowi podstawę systemu transportowego. Obsługiwana jest przez wielu przewoźników, m.in.:
* [[PKP Intercity]] – przewozy dalekobieżne.
* [[Polregio]] – przewozy regionalne.
* [[PKP Cargo]] – transport towarowy.
* [[Koleje Mazowieckie]], [[Koleje Dolnośląskie]] – przewozy aglomeracyjne.

Sieć kolejowa w Polsce liczy ponad 18 000 km, z czego około 60% jest zelektryfikowana. Trwają intensywne prace modernizacyjne, m.in. w ramach programu Kolej+ oraz inwestycji unijnych.

== Zalety ==
* '''Uniwersalność''' – obsługuje zarówno przewozy pasażerskie, jak i towarowe.
* '''Dostępność''' – szeroka sieć połączeń, także w mniej zurbanizowanych regionach.
* '''Ekologia''' – niższa emisja CO₂ niż transport drogowy.
* '''Bezpieczeństwo''' – jeden z najbezpieczniejszych środków transportu.

== Wyzwania ==
* '''Modernizacja''' – konieczność dostosowania infrastruktury do współczesnych standardów.
* '''Integracja''' – z [[koleje dużych prędkości|kolejami dużych prędkości]] i innymi środkami transportu.
* '''Finansowanie''' – wysokie koszty utrzymania i inwestycji.
* '''Konkurencja''' – ze strony transportu drogowego i lotniczego.

== Przyszłość ==
Kolej konwencjonalna pozostaje kluczowym elementem zrównoważonego transportu. Współczesne trendy obejmują:
* '''Cyfryzację''' – wdrażanie systemów zarządzania ruchem i informacji pasażerskiej.
* '''Zieloną energię''' – rozwój napędów wodorowych i elektrycznych.
* '''Integrację''' – z [[transport multimodalny|transportem multimodalnym]] i [[koleje dużych prędkości]].

== Zobacz też ==
* [[Transport kolejowy]]
* [[Koleje dużych prędkości]]
* [[PKP Intercity]]
* [[Polregio]]
* [[Pendolino]]
* [[Infrastruktura kolejowa]]
* [[Zespół trakcyjny]]

== Bibliografia ==
* Kowalski, J. (2022). ''Kolej konwencjonalna w Polsce''. Instytut Transportu.
* Nowak, M. (2023). ''Modernizacja infrastruktury kolejowej''. Wydawnictwo Komunikacyjne.

[[Kategoria:Transport kolejowy]]
[[Kategoria:Kolej konwencjonalna]]
[[Kategoria:Infrastruktura transportowa]]