Tekst źródłowy strony Fablok

== Fablok – Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce ==
'''Fablok''' (skrót od: '''Fab'''ryka '''Lok'''omotyw) to najstarsza fabryka lokomotyw w Polsce, założona w 1919 roku w Chrzanowie. Przez ponad sto lat działalności wyprodukowała ponad 10 500 lokomotyw parowych i spalinowych, stając się symbolem polskiego przemysłu kolejowego.

== Historia ==
=== Początki (1919–1939) ===
Spółka została założona 20 maja 1919 roku przez inżynierów Piotra Drzewieckiego, Stanisława Karłowskiego, Władysława Jechalskiego i Leopolda Wellisza, przy wsparciu Banku Małopolskiego i Banku Handlowego. Już rok później podpisano umowę z rządem na dostawę 1200 lokomotyw w ciągu 10 lat.

Pierwszy parowóz (Tr21-19) przekazano PKP 7 kwietnia 1922 roku. W 1924 roku powstał pierwszy pojazd całkowicie z polskich podzespołów (Tr21-37). Do 1939 roku fabryka wyprodukowała setki parowozów, w tym eksportowe dla Bułgarii, Maroka, ZSRR i Łotwy.

W 1937 roku parowóz Pm36-1 zdobył Złoty Medal na Wystawie Światowej w Paryżu.

=== Okres wojenny (1939–1945) ===
Podczas II wojny światowej zakład został przejęty przez Niemców i przemianowany na Oberschlesische Lokomotivwerke Krenau. Inżynierowie, m.in. Klemens Stefan Sielecki, ukryli dokumentację techniczną, co pozwoliło po wojnie wznowić produkcję.

=== PRL i rozkwit (1945–1989) ===
Po nacjonalizacji w 1947 roku Fablok kontynuował produkcję parowozów, a od 1948 roku także lokomotyw spalinowych. W latach 1965–1992 produkowano kultową lokomotywę SM42. Eksportowano lokomotywy do Albanii, Chin, Indii, Rumunii, Wietnamu i innych krajów.

W 1977 roku zakład został włączony do Zjednoczenia BUMAR i rozszerzył profil o maszyny budowlane.

=== Po 1990 roku ===
W 1999 roku firma uzyskała certyfikat ISO 9001. W 2001 roku powstała spółka pracownicza „Fablok” S.A. W 2009 roku przywrócono historyczną nazwę: Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce „Fablok” S.A.

W 2013 roku ogłoszono upadłość, a w 2019 roku prawa własnościowe nabyła firma Martech-Plus.

== Produkcja ==
=== Lokomotywy parowe ===
* Tr21 – pierwszy polski parowóz
* Pt31 – dalekobieżny parowóz pospieszny
* Pm36 – parowóz aerodynamiczny
* Ol49 – parowóz osobowy
* Las – wąskotorowy parowóz przemysłowy

=== Lokomotywy spalinowe ===
* Ls40 – przemysłowa lokomotywka
* SM42 – najliczniejsza seria w Polsce
* SP42 – wersja pasażerska z kotłem parowym
* SU42 – wersja z ogrzewaniem elektrycznym

=== Eksport ===
Lokomotywy Fabloku trafiły m.in. do:
* Maroka
* Bułgarii
* Indii
* Chin
* Rumunii
* Wietnamu
* Albanii

== Ciekawostki ==
* Fablok był pierwszą fabryką lokomotyw w Polsce.
* Parowóz Pm36-1 zdobył Złoty Medal na Wystawie Światowej w Paryżu w 1937 roku.
* W czasie wojny dokumentacja techniczna została ukryta przez pracowników, co uratowało dorobek zakładu.
* W 2005 roku Fablok otrzymał nagrodę Ernesta Malinowskiego za modernizację lokomotywy ST44-3000.

== Multimedia ==
Zdjęcia i filmy związane z Fablokiem można znaleźć w Wikimedia Commons pod hasłem [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Fablok Fablok].

== Zobacz też ==
* [[SM42]]
* [[SP42]]
* [[Newag 6Dg]]
* [[Lokomotywy spalinowe w Polsce]]
* [[Historia kolei w Polsce]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [https://pl.wikipedia.org/wiki/Fablok Artykuł o Fabloku na Wikipedii]
* [https://www.fablok.com.pl/ Oficjalna strona Fablok – Martech]
* [https://transportszynowy.pl/kolej/fablok Historia Fabloku na transportszynowy.pl]

[[Kategoria:Zakłady przemysłowe]]
[[Kategoria:Lokomotywy w Polsce]]
[[Kategoria:Historia kolei]]
[[Kategoria:Fablok]]