Edytujesz Kolej w Niemczech

{{Infobox system kolejowy
|nazwa = Kolej w Niemczech
|państwo = Niemcy
|długość sieci = ponad 33 000 km
|szerokość toru = 1435 mm (normalnotorowa)
|elektryfikacja = ok. 61% (15 kV 16.7 Hz AC)
|liczba stacji = ponad 5 000
|zarządca = [[DB Netz]]
|główny przewoźnik = [[Deutsche Bahn]]
|inauguracja = 1835 (Norymberga–Fürth)
|systemy = [[S-Bahn]], [[ICE]], [[U-Bahn]], [[Regionalbahn]], [[Intercity]]
|prędkość maksymalna = 330 km/h (ICE 3 na testach)
}}

'''Kolej w Niemczech''' (niem. ''Eisenbahn in Deutschland'') – jeden z najważniejszych systemów transportowych w Europie, o długości ponad 33 000 km, obsługujący zarówno ruch pasażerski, jak i towarowy. Niemiecka sieć kolejowa cechuje się gęstą infrastrukturą, dużą liczbą przewoźników oraz nowoczesnym taborem – w tym superszybkimi pociągami ICE.

== Spis treści ==
# Historia kolei w Niemczech
# Zarządzanie infrastrukturą
# Przewoźnicy kolejowi
# Sieć kolejowa i systemy
# Tabor
# Kolej dużych prędkości
# Transport towarowy
# Przewozy regionalne i aglomeracyjne
# Rola kolei w gospodarce i ekologii
# Ciekawostki
# Zobacz też
# Bibliografia

== Historia kolei w Niemczech ==
Pierwsza linia kolejowa została otwarta 7 grudnia 1835 roku – była to linia między Norymbergą a Fürth. Kolej dynamicznie rozwijała się w XIX wieku – szczególnie po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku.

W XX wieku kolej podlegała wielu przekształceniom:
* 1920 – powstanie [[Deutsche Reichsbahn]] (kolej państwowa),
* Po II wojnie światowej – podział na [[Deutsche Bundesbahn]] (RFN) i [[Deutsche Reichsbahn]] (NRD),
* 1994 – reforma Bahnreform: utworzenie [[Deutsche Bahn]] jako spółki akcyjnej.

== Zarządzanie infrastrukturą ==
Zarządcą większości torów i stacji w Niemczech jest [[DB Netz AG]] – spółka należąca do grupy Deutsche Bahn. Istnieje też kilkudziesięciu prywatnych zarządców, posiadających krótkie linie regionalne.

* Sieć: ok. 33 400 km torów, z czego 61% zelektryfikowana,
* Szerokość toru: 1435 mm,
* Zasilanie: 15 kV 16.7 Hz AC (przez sieć trakcyjną),
* Sygnalizacja: głównie system PZB/LZB, trwają wdrożenia ETCS.

== Przewoźnicy kolejowi ==
Największym przewoźnikiem w Niemczech jest państwowy koncern [[Deutsche Bahn]], w skład którego wchodzą m.in.:

* [[DB Fernverkehr]] – przewozy dalekobieżne (ICE, IC, EC),
* [[DB Regio]] – przewozy regionalne i aglomeracyjne (RB, RE, S-Bahn),
* [[DB Cargo]] – transport towarowy,
* [[S-Bahn Berlin GmbH]], [[S-Bahn Hamburg GmbH]] – koleje miejskie.

Obok DB działa również wielu przewoźników prywatnych:

* [[Transdev]] (NordWestBahn, Bayerische Oberlandbahn),
* [[Netinera]] (ODEG, Die Länderbahn),
* [[Go-Ahead]], [[National Express]], [[Abellio]] (do 2022).

W ruchu towarowym konkurencję dla DB Cargo stanowią: Rail Cargo Austria, Captrain, SBB Cargo, LTE Logistics, RTB Cargo i inni.

== Sieć kolejowa i systemy ==
Niemiecka sieć kolejowa obejmuje różne systemy:

* '''ICE''' – Intercity-Express – szybkie pociągi do 300 km/h,
* '''IC/EC''' – dalekobieżne połączenia międzynarodowe,
* '''RE/RB''' – regionalne połączenia z wysoką częstotliwością,
* '''S-Bahn''' – aglomeracyjne koleje miejskie w 14 aglomeracjach,
* '''U-Bahn i tramwaje''' – nie należą do kolei, lecz komunikacji miejskiej.

== Tabor ==
W Niemczech eksploatowanych jest kilkadziesiąt serii taboru kolejowego:

=== Lokomotywy elektryczne ===
* '''BR 101, 120, 185, 193''' (Vectron),
* '''BR 146, 147''' – do pociągów piętrowych.

=== Lokomotywy spalinowe ===
* '''BR 218, 232 (Ludmiła), 294 (manewrowe)'''.

=== EZT i SZT ===
* '''ICE 1–4, ICE T, ICE L''',
* '''BR 423, 442 (Talent 2), 426, 425, 430''',
* '''Stadler FLIRT, Bombardier Talent, Siemens Desiro'''.

== Kolej dużych prędkości ==
System kolei dużych prędkości rozwija się od lat 90.:

* Główne linie: Frankfurt–Kolonia, Berlin–Monachium, Hanower–Würzburg,
* Pociągi: [[ICE]] 1–4, ICE T, ICE L,
* Prędkości: do 300 km/h (linia Kolonia–Frankfurt),
* Trwa rozbudowa ETCS i modernizacja starszych tras.

== Transport towarowy ==
Niemcy są liderem europejskiego transportu towarowego koleją:

* [[DB Cargo]] – największy operator w Europie,
* Sieć terminali intermodalnych (kontenery, swap-body),
* Przewozy specjalistyczne: pojazdy, chemia, stal, węgiel.

Rośnie udział przewozów intermodalnych i ekologicznych.

== Przewozy regionalne i aglomeracyjne ==
Każdy land (kraj związkowy) organizuje przetargi na przewozy regionalne. Sieci [[S-Bahn]] funkcjonują w 14 aglomeracjach, w tym:

* Berlin, Hamburg, Monachium, Frankfurt, Stuttgart, Lipsk, Norymberga,
* S-Bahn obsługiwane głównie przez [[DB Regio]].

Działają również systemy taryfowe (np. VBB, MVV, RMV), integrujące bilety kolejowe z komunikacją miejską.

== Rola kolei w gospodarce i ekologii ==
Kolej odgrywa ważną rolę w polityce klimatycznej Niemiec:

* Ponad 90% pociągów pasażerskich w DB zasilana jest energią elektryczną,
* DB planuje neutralność klimatyczną do 2040 roku,
* Program „Starke Schiene” zakłada zwiększenie udziału kolei w rynku przewozów towarowych do 25%,
* Kolej wspierana jest inwestycyjnie przez rząd federalny.

== Ciekawostki ==
* Najdłuższy tunel kolejowy w Niemczech to tunel pod górą Katzenberg – 9,4 km,
* ICE osiąga prędkość maksymalną 330 km/h podczas testów,
* Największy dworzec w Niemczech to Berlin Hauptbahnhof – pięciopoziomowy,
* DB zatrudnia ponad 300 000 pracowników,
* Pociągi ICE mają własną gastronomię – bistro i restaurację pokładową.

== Zobacz też ==
* [[Deutsche Bahn]]
* [[DB Regio]]
* [[DB Cargo]]
* [[ICE]]
* [[S-Bahn w Niemczech]]
* [[Deutsche Reichsbahn]]
* [[Kolej w Polsce]]

== Bibliografia ==
* Strona DB: [https://www.bahn.de/ www.bahn.de]  
* Wikipedia niemiecka: „Eisenbahn in Deutschland”  
* Eisenbahn-Kurier, Der Schienenverkehr  
* Raporty Federalnego Ministerstwa Transportu  
* Infrastruktura: DB Netz AG – dane techniczne i roczne raporty  

== Przypisy ==
<references />