Edytujesz Lokomotywa ET21

{{Infobox tabor
|nazwa = ET21
|zdjęcie = [[Plik:ET21-030.jpg|250px]]
|opis zdjęcia = Lokomotywa ET21-030 na stacji Wrocław Główny
|typ = lokomotywa elektryczna towarowa
|producent = [[Pafawag Wrocław]]
|lata produkcji = 1957–1971
|ilość sztuk = 430
|układ osi = Co′Co′
|masa = 116 t
|długość = 17,55 m
|moc = 1780 kW
|vmax = 100 km/h
|zasilanie = 3 kV DC
|służba = od 1957
|użytkownicy = [[PKP]], prywatni przewoźnicy
|inne oznaczenia = 101E, „Kocioł”
}}

'''ET21''' – elektryczna lokomotywa towarowa produkowana przez wrocławski [[Pafawag Wrocław]] w latach 1957–1971. Była pierwszą polską seryjnie produkowaną lokomotywą elektryczną, stanowiącą podstawę trakcji towarowej na polskich liniach zelektryfikowanych przez kilka dekad.

== Historia ==
=== Geneza ===
Po II wojnie światowej Polska kolej stanęła przed wyzwaniem odbudowy i modernizacji. W latach 50. rozpoczęto elektryfikację kluczowych linii kolejowych, przede wszystkim na Śląsku i w Małopolsce. Do tego czasu tabor elektryczny sprowadzano z zagranicy – z ZSRR, Czechosłowacji i Niemiec.

Potrzeba jednak była lokomotywy produkowanej w kraju, dostosowanej do polskich warunków. Wrocławski Pafawag podjął się zaprojektowania i produkcji własnej maszyny. Tak powstał projekt oznaczony symbolem ET21.

=== Produkcja ===
Pierwsze prototypy opuściły fabrykę w 1957 roku. Produkcję seryjną prowadzono do 1971 roku. Łącznie wyprodukowano 430 sztuk.

Lokomotywy te były sukcesem technicznym i ekonomicznym, z powodzeniem zastępując dotychczasowy importowany tabor.

== Konstrukcja ==
=== Układ mechaniczny ===
ET21 ma układ osi Co′Co′, czyli dwa trzyosiowe wózki. Ten układ pozwala na lepszy rozkład ciężaru i większą siłę pociągową, idealną do ciężkich pociągów towarowych.

Masa lokomotywy wynosi około 116 ton, a długość – 17,55 metra.

=== Napęd ===
Lokomotywa jest zasilana prądem stałym o napięciu 3 kV, pobieranym z sieci trakcyjnej za pomocą pantografów. Wyposażona jest w sześć silników trakcyjnych, o łącznej mocy 1780 kW.

Maksymalna prędkość to 100 km/h, co jest optymalne dla pociągów towarowych.

=== Wyposażenie kabiny ===
Kabina ET21 jest przestronna, wyposażona w podstawowe przyrządy do prowadzenia lokomotywy. Konstrukcja kabiny jest typowa dla epoki, z dużymi oknami zapewniającymi dobrą widoczność.

Lokomotywa posiada systemy bezpieczeństwa i ogrzewanie, niezbędne do komfortowej pracy maszynisty w polskich warunkach.

== Eksploatacja ==
ET21 od momentu wprowadzenia była przeznaczona do ciężkich przewozów towarowych, głównie na liniach południowej Polski, gdzie istniała rozbudowana sieć zelektryfikowanych tras.

Lokomotywy służyły do przewozu węgla, rud metali, cementu oraz innych ciężkich materiałów. Ich niezawodność i stosunkowo prosta konstrukcja sprawiły, że pracowały przez wiele lat – część egzemplarzy była w służbie nawet ponad 40 lat.

== Modernizacje i naprawy ==
W trakcie eksploatacji wiele ET21 było poddawanych modernizacjom, m.in. wymianie układów sterowania czy unowocześnianiu instalacji elektrycznej. 

Jednak konstrukcja pozostawała w większości niezmieniona, co ułatwiało utrzymanie i naprawy.

== Dane techniczne ==

{| class="wikitable"
! Parametr !! Wartość
|-
| Typ lokomotywy || Elektryczna towarowa
|-
| Układ osi || Co′Co′
|-
| Masa własna || 116 t
|-
| Długość || 17,55 m
|-
| Moc ciągła || 1780 kW
|-
| Prędkość maksymalna || 100 km/h
|-
| Zasilanie || 3 kV DC
|-
| Rok produkcji || 1957–1971
|-
| Liczba wyprodukowanych || 430 szt.
|-
| Producent || [[Pafawag Wrocław]]
|}

== Znaczenie ==
ET21 była jedną z pierwszych lokomotyw elektrycznych produkowanych seryjnie w Polsce i odegrała kluczową rolę w rozwoju krajowego transportu towarowego. Jej konstrukcja i trwałość pozwoliły na utrzymanie wysokiej efektywności przewozów przez dekady.

== Ciekawostki ==
* Lokomotywy ET21 zyskały wśród maszynistów przydomek „Kocioł” ze względu na charakterystyczny kształt i dźwięk.
* Do dziś kilka egzemplarzy ET21 znajduje się w muzeach i jest eksploatowanych w ruchu turystycznym.
* ET21 były wzorem do produkcji późniejszych serii lokomotyw towarowych, takich jak ET22.

== Galeria ==
<gallery>
Plik:ET21-030.jpg|ET21-030 na stacji Wrocław Główny
Plik:ET21-lokomotywa.jpg|ET21 w trakcie manewrów
Plik:ET21-in-cargo.jpg|ET21 w służbie PKP Cargo
</gallery>

== Zobacz też ==
* [[Lokomotywa ET22]]
* [[Pafawag Wrocław]]
* [[PKP]]
* [[Lokomotywa EU07]]

== Bibliografia ==
* „Lokomotywy elektryczne PKP”, Janusz Dąbrowski, Wydawnictwo Kolejowe, 2005  
* Archiwa Pafawag Wrocław  
* www.pkp.pl – informacje o taborze  
* „Świat Kolei”, nr 5/2018

== Przypisy ==
<references />