Tekst źródłowy strony S-Bahn Monachium

{{dobre-jesien25}}

{{Infobox system transportu publicznego
|nazwa = S-Bahn Monachium
|logo = S-Bahn-Logo.svg
|typ = Kolej aglomeracyjna
|obszar = Monachium i region metropolitalny
|operator = DB Regio Bayern
|rozpoczęcie = 1972
|długość = ok. 442 km
|liczba linii = 8 głównych + 2 uzupełniające
|liczba stacji = ponad 150
|tabor = BR 423, BR 420, BR 430
|zasilanie = 15 kV 16.7 Hz AC (sieć trakcyjna)
}}

'''S-Bahn Monachium''' – system szybkiej kolei miejskiej (''Schnellbahn'') obsługujący aglomerację monachijską, będący częścią zintegrowanego systemu transportu publicznego [[Münchner Verkehrs- und Tarifverbund|MVV]]. Uruchomiony w 1972 roku z okazji [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1972|igrzysk olimpijskich]], stanowi kręgosłup komunikacyjny regionu, łącząc centrum Monachium z przedmieściami i okolicznymi miastami.

== Historia ==
Pomysł stworzenia systemu S-Bahn w Monachium pojawił się już w latach 60. XX wieku, kiedy to dynamiczny rozwój miasta i rosnące potrzeby komunikacyjne wymagały nowoczesnych rozwiązań. Budowa rozpoczęła się w 1967 roku, a oficjalne otwarcie nastąpiło 28 maja 1972 roku – tuż przed rozpoczęciem Letnich Igrzysk Olimpijskich.

Centralnym elementem systemu stał się tunel średnicowy (''Stammstrecke''), który przebiega pod centrum miasta i umożliwia szybki przejazd między wschodnią a zachodnią częścią aglomeracji. Początkowo system składał się z 7 linii, które stopniowo rozbudowywano.

== Infrastruktura ==
System S-Bahn Monachium opiera się na rozległej sieci torów kolejowych, z których część została specjalnie przystosowana do obsługi ruchu aglomeracyjnego. Główne cechy infrastruktury:

* '''Tunel średnicowy''' – o długości ok. 11 km, przebiega przez najważniejsze stacje: Hauptbahnhof, Marienplatz, Isartor, Rosenheimer Platz.
* '''Stacje przesiadkowe''' – umożliwiają integrację z [[U-Bahn Monachium|U-Bahn]], tramwajami i autobusami.
* '''Zasilanie''' – sieć trakcyjna 15 kV 16.7 Hz AC, zgodna ze standardem niemieckich kolei.
* '''Sterowanie ruchem''' – nowoczesne systemy sygnalizacji i zarządzania ruchem umożliwiają obsługę do 30 pociągów na godzinę w tunelu Stammstrecke.

W związku z przeciążeniem tunelu średnicowego, od lat planowana jest budowa drugiego tunelu (''Zweite Stammstrecke''), którego ukończenie przewiduje się na lata 2030.

== Linie ==
System S-Bahn Monachium składa się z 8 głównych linii oznaczonych jako S1–S8 oraz dwóch uzupełniających (S20 i S27). Wszystkie linie przejeżdżają przez tunel średnicowy, z wyjątkiem linii uzupełniających.

{| class="wikitable"
! Linia !! Trasa !! Długość (km) !! Częstotliwość
|-
| S1 || Freising – Leuchtenbergring – Ostbahnhof || ok. 42 || co 20 min
|-
| S2 || Petershausen – Erding || ok. 58 || co 20 min
|-
| S3 || Mammendorf – Holzkirchen || ok. 60 || co 20 min
|-
| S4 || Geltendorf – Ebersberg || ok. 72 || co 20 min
|-
| S6 || Tutzing – Ebersberg || ok. 70 || co 20 min
|-
| S7 || Wolfratshausen – Kreuzstraße || ok. 60 || co 20 min
|-
| S8 || Flughafen München – Herrsching || ok. 80 || co 20 min
|}

Linia S8 obsługuje lotnisko w Monachium i jest jedną z najważniejszych tras w systemie.

== Tabor ==
Tabor S-Bahn Monachium składa się głównie z elektrycznych zespołów trakcyjnych (EZT) serii:

* '''[[BR 423]]''' – najczęściej używana seria, czteroczłonowa, z miejscem dla ok. 400 pasażerów. Prędkość maksymalna: 140 km/h.
* '''[[BR 420]]''' – starsza seria, obecnie wycofywana z eksploatacji. Charakteryzuje się klasycznym wyglądem i mniejszą pojemnością.
* '''[[BR 430]]''' – nowoczesna seria z klimatyzacją, monitoringiem i systemem informacji pasażerskiej.

Pociągi są przystosowane do szybkiej wymiany pasażerów – posiadają szerokie drzwi, niską podłogę i systemy ułatwiające dostęp osobom z niepełnosprawnościami.

== Integracja z innymi środkami transportu ==
S-Bahn Monachium jest częścią zintegrowanego systemu MVV, który obejmuje:

* [[U-Bahn Monachium|Metro (U-Bahn)]]
* [[Tramwaje w Monachium|Tramwaje]]
* [[Autobus]]y miejskie i regionalne

Dzięki wspólnemu systemowi taryfowemu, pasażerowie mogą korzystać z jednego biletu na wszystkie środki transportu. Popularne są bilety okresowe, dzienne oraz aplikacje mobilne umożliwiające zakup i planowanie podróży.

== Znaczenie dla regionu ==
S-Bahn Monachium odgrywa kluczową rolę w życiu codziennym mieszkańców aglomeracji. Codziennie z systemu korzysta ponad 800 000 pasażerów. System umożliwia:

* Dojazd do pracy i szkoły
* Obsługę turystów i gości biznesowych
* Połączenia z lotniskiem i dworcami kolejowymi
* Redukcję ruchu samochodowego i emisji CO₂

Wysoka punktualność, częstotliwość kursów i komfort podróży sprawiają, że S-Bahn jest preferowanym środkiem transportu w regionie.

== Przyszłość ==
W związku z rosnącym zapotrzebowaniem, planowane są liczne inwestycje:

* '''Drugi tunel średnicowy''' – zwiększy przepustowość i odciąży istniejący Stammstrecke.
* '''Nowe linie i stacje''' – m.in. rozbudowa linii S4 i S7.
* '''Modernizacja taboru''' – wprowadzenie nowych pojazdów z lepszymi parametrami technicznymi.
* '''Cyfryzacja''' – rozwój aplikacji, systemów informacji pasażerskiej i automatyzacji ruchu.

== Ciekawostki ==
* S-Bahn Monachium była pierwszym systemem S-Bahn w Niemczech z centralnym tunelem średnicowym.
* W godzinach szczytu pociągi kursują co 2–5 minut przez centrum.
* Linia S8 do lotniska oferuje panoramiczne widoki na Alpy przy dobrej pogodzie.

== Zobacz też ==
* [[U-Bahn Monachium]]
* [[Tramwaje w Monachium]]
* [[Münchner Verkehrs- und Tarifverbund]]
* [[Transport w Niemczech]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* [https://www.mvv-muenchen.de Oficjalna strona MVV]
* [https://www.bahn.de DB Regio Bayern – operator S-Bahn]
* [https://www.s-bahn-muenchen.de Informacje o S-Bahn Monachium]