Tekst źródłowy strony 112a

Wagon typu '''112A''' to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i najpowszechniej używanych wagonów osobowych w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Produkowany był przez zakłady [[Pafawag Wrocław]] w latach 70. i 80. XX wieku. Zyskał uznanie dzięki prostej konstrukcji, niezawodności i szerokim możliwościom modernizacji, dzięki czemu wiele egzemplarzy nadal pozostaje w eksploatacji.

== Historia ==
=== Geneza konstrukcji ===
W latach 60. i 70. XX wieku [[Polskie Koleje Państwowe]] poszukiwały nowoczesnych wagonów osobowych do obsługi ruchu pasażerskiego dalekobieżnego. Dotychczas eksploatowane wagony typu 101A i 104A, mimo udanej konstrukcji, zaczęły się starzeć i nie odpowiadały już współczesnym wymaganiom.

Zapotrzebowanie na nowe wagony spełniające ówczesne europejskie normy techniczne i komfortowe doprowadziło do opracowania konstrukcji oznaczonej jako 112A. Projekt bazował częściowo na doświadczeniach z wcześniejszych serii, ale zastosowano nowoczesne rozwiązania, m.in. nowe wózki typu 4ANc, wydajniejszy system ogrzewania i oświetlenia oraz ulepszoną izolację termiczną.

=== Produkcja ===
Produkcję wagonów rozpoczęto w roku 1974 w zakładach Pafawag we Wrocławiu. W ciągu kilku lat wyprodukowano około 1000 egzemplarzy, z których część została wyeksportowana, głównie do krajów bloku wschodniego. W Polsce wagony 112A szybko stały się podstawą taboru wagonowego pociągów pośpiesznych i ekspresowych.

== Budowa i wyposażenie ==
Wagon 112A to klasyczna konstrukcja stalowa o długości całkowitej około 24,5 metra. Wyposażony został w dwa wózki 4ANc z resorami śrubowymi, umożliwiające jazdę z prędkością do 120 km/h.

Wnętrze wagonu zorganizowane zostało w układzie przedziałowym: 10 przedziałów pasażerskich po 8 miejsc siedzących, co daje łącznie 80 miejsc. Każdy przedział wyposażony był w indywidualne ogrzewanie, zasłony, półki bagażowe oraz uchylne okna. Na obu końcach wagonu znajdowały się toalety z zamkniętym obiegiem.

System ogrzewania stanowiło ogrzewanie wodno-parowe lub elektryczne (w zależności od egzemplarza). W późniejszych latach modernizacji wiele wagonów zostało wyposażonych w klimatyzację i nowoczesne oświetlenie LED.

== Eksploatacja ==
=== Lata 70.–90. ===
Wagony 112A obsługiwały większość pociągów pośpiesznych i ekspresowych w Polsce. Były cenione przez drużyny konduktorskie i pasażerów za swoją przestronność, komfort i dobre właściwości jezdne. Znane były z charakterystycznych dźwięków pracy resorów śrubowych oraz stosunkowo spokojnego prowadzenia.

=== Po 2000 roku ===
Wraz z wejściem w nowe tysiąclecie wiele wagonów serii 112A poddano modernizacjom. Zakres prac obejmował:

montaż klimatyzacji,

wymianę siedzeń na ergonomiczne fotele lotnicze,

modernizację instalacji elektrycznej,

systemy informacji pasażerskiej,

wymianę okien i drzwi na nowe, szczelne i bezpieczne.

Zmodernizowane wagony zyskały nowe oznaczenia, takie jak 112A^row (klasa 2, wagon zmodernizowany) czy 112Af (wagony z fotelem dla osób z niepełnosprawnością). Mimo postępującego wycofywania z eksploatacji, wiele wagonów 112A do dziś służy w pociągach TLK lub jest wykorzystywanych jako wagony techniczne lub robocze.

== Modernizacje i warianty ==

112Ac – wersja z klimatyzacją.

112Ag – wagon wyposażony w zmodernizowane wózki GP200.

112Ab – wagon klasy 1 z 9 przedziałami.

112As – wersja z miejscami dla osób z niepełnosprawnościami.

112At – wagon przystosowany do przewozu rowerów i większego bagażu.

== Wagony pokrewne ==
Wagon 112A zapoczątkował całą rodzinę podobnych konstrukcji, w tym:

[[113A]] – wersja klasy 1,

[[120A]] – rozwinięcie konstrukcji z zastosowaniem lepszych materiałów wykończeniowych,

[[141A]] – wersja eksportowa.

== Wagony 112A w muzeach i skansenach ==
Kilka egzemplarzy wagonów 112A zostało zachowanych w celach muzealnych. Można je zobaczyć m.in. w:

[[Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce]],

[[Stacja Muzeum w Warszawie]],

na ekspozycjach taboru historycznego w czasie [[Parada Parowozów w Wolsztynie]].

== Znaczenie dla kolei polskiej ==
Wagon 112A to jeden z symboli okresu PRL-u w transporcie kolejowym. Stanowił podstawowy środek dalekobieżnego przewozu pasażerów przez kilka dekad. Dzięki solidnej konstrukcji i możliwości modernizacji, służył kolejnym pokoleniom podróżnych, stając się ikoną polskiej kolei.

== Zobacz też ==

[[Pafawag Wrocław]]

[[113A]]

[[Wagony osobowe w Polsce]]

[[Historia kolei w Polsce]]

== Źródła ==

„Tabor kolejowy w Polsce”, red. M. Lipiński, 2011.

Archiwalne katalogi Pafawag.

Dane techniczne ze strony PKP Intercity.