112a
Wagon typu 112A to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i najpowszechniej używanych wagonów osobowych w Polsce w drugiej połowie XX wieku. Produkowany był przez zakłady Pafawag Wrocław w latach 70. i 80. XX wieku. Zyskał uznanie dzięki prostej konstrukcji, niezawodności i szerokim możliwościom modernizacji, dzięki czemu wiele egzemplarzy nadal pozostaje w eksploatacji.
Historia[edytuj]
Geneza konstrukcji[edytuj]
W latach 60. i 70. XX wieku Polskie Koleje Państwowe poszukiwały nowoczesnych wagonów osobowych do obsługi ruchu pasażerskiego dalekobieżnego. Dotychczas eksploatowane wagony typu 101A i 104A, mimo udanej konstrukcji, zaczęły się starzeć i nie odpowiadały już współczesnym wymaganiom.
Zapotrzebowanie na nowe wagony spełniające ówczesne europejskie normy techniczne i komfortowe doprowadziło do opracowania konstrukcji oznaczonej jako 112A. Projekt bazował częściowo na doświadczeniach z wcześniejszych serii, ale zastosowano nowoczesne rozwiązania, m.in. nowe wózki typu 4ANc, wydajniejszy system ogrzewania i oświetlenia oraz ulepszoną izolację termiczną.
Produkcja[edytuj]
Produkcję wagonów rozpoczęto w roku 1974 w zakładach Pafawag we Wrocławiu. W ciągu kilku lat wyprodukowano około 1000 egzemplarzy, z których część została wyeksportowana, głównie do krajów bloku wschodniego. W Polsce wagony 112A szybko stały się podstawą taboru wagonowego pociągów pośpiesznych i ekspresowych.
Budowa i wyposażenie[edytuj]
Wagon 112A to klasyczna konstrukcja stalowa o długości całkowitej około 24,5 metra. Wyposażony został w dwa wózki 4ANc z resorami śrubowymi, umożliwiające jazdę z prędkością do 120 km/h.
Wnętrze wagonu zorganizowane zostało w układzie przedziałowym: 10 przedziałów pasażerskich po 8 miejsc siedzących, co daje łącznie 80 miejsc. Każdy przedział wyposażony był w indywidualne ogrzewanie, zasłony, półki bagażowe oraz uchylne okna. Na obu końcach wagonu znajdowały się toalety z zamkniętym obiegiem.
System ogrzewania stanowiło ogrzewanie wodno-parowe lub elektryczne (w zależności od egzemplarza). W późniejszych latach modernizacji wiele wagonów zostało wyposażonych w klimatyzację i nowoczesne oświetlenie LED.
Eksploatacja[edytuj]
Lata 70.–90.[edytuj]
Wagony 112A obsługiwały większość pociągów pośpiesznych i ekspresowych w Polsce. Były cenione przez drużyny konduktorskie i pasażerów za swoją przestronność, komfort i dobre właściwości jezdne. Znane były z charakterystycznych dźwięków pracy resorów śrubowych oraz stosunkowo spokojnego prowadzenia.
Po 2000 roku[edytuj]
Wraz z wejściem w nowe tysiąclecie wiele wagonów serii 112A poddano modernizacjom. Zakres prac obejmował:
montaż klimatyzacji,
wymianę siedzeń na ergonomiczne fotele lotnicze,
modernizację instalacji elektrycznej,
systemy informacji pasażerskiej,
wymianę okien i drzwi na nowe, szczelne i bezpieczne.
Zmodernizowane wagony zyskały nowe oznaczenia, takie jak 112A^row (klasa 2, wagon zmodernizowany) czy 112Af (wagony z fotelem dla osób z niepełnosprawnością). Mimo postępującego wycofywania z eksploatacji, wiele wagonów 112A do dziś służy w pociągach TLK lub jest wykorzystywanych jako wagony techniczne lub robocze.
Modernizacje i warianty[edytuj]
112Ac – wersja z klimatyzacją.
112Ag – wagon wyposażony w zmodernizowane wózki GP200.
112Ab – wagon klasy 1 z 9 przedziałami.
112As – wersja z miejscami dla osób z niepełnosprawnościami.
112At – wagon przystosowany do przewozu rowerów i większego bagażu.
Wagony pokrewne[edytuj]
Wagon 112A zapoczątkował całą rodzinę podobnych konstrukcji, w tym:
113A – wersja klasy 1,
120A – rozwinięcie konstrukcji z zastosowaniem lepszych materiałów wykończeniowych,
141A – wersja eksportowa.
Wagony 112A w muzeach i skansenach[edytuj]
Kilka egzemplarzy wagonów 112A zostało zachowanych w celach muzealnych. Można je zobaczyć m.in. w:
Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce,
na ekspozycjach taboru historycznego w czasie Parada Parowozów w Wolsztynie.
Znaczenie dla kolei polskiej[edytuj]
Wagon 112A to jeden z symboli okresu PRL-u w transporcie kolejowym. Stanowił podstawowy środek dalekobieżnego przewozu pasażerów przez kilka dekad. Dzięki solidnej konstrukcji i możliwości modernizacji, służył kolejnym pokoleniom podróżnych, stając się ikoną polskiej kolei.
Zobacz też[edytuj]
Źródła[edytuj]
„Tabor kolejowy w Polsce”, red. M. Lipiński, 2011.
Archiwalne katalogi Pafawag.
Dane techniczne ze strony PKP Intercity.