Edytujesz Newag

{{Infobox producent
|nazwa = Newag S.A.
|logo = [[Plik:Newag logo.png|250px]]
|opis logo = Logo spółki Newag
|rok założenia = 1876
|forma prawna = Spółka Akcyjna
|siedziba = Nowy Sącz
|kraj = Polska
|branża = przemysł kolejowy
|produkty = EZT, lokomotywy, modernizacje
|zatrudnienie = ok. 1600 (2024)
|właściciel = Zbigniew Jakubas (kontrolny pakiet)
|strona www = https://www.newag.pl
}}

'''Newag S.A.''' – polskie przedsiębiorstwo z siedzibą w [[Nowy Sącz|Nowym Sączu]], specjalizujące się w projektowaniu, produkcji i modernizacji taboru kolejowego. Jest jednym z największych producentów pojazdów szynowych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, znanym głównie z elektrycznych zespołów trakcyjnych serii Impuls oraz lokomotyw elektrycznych Dragon i Griffin.

== Historia ==
=== Początki: Warsztaty Kolejowe w Nowym Sączu (1876–1945) ===
Zakład został założony w 1876 roku jako warsztat Kolei Galicyjskiej im. Karola Ludwika, działający na zapleczu austro-węgierskiej sieci kolejowej. W okresie zaborów i międzywojennym zajmował się głównie naprawą wagonów i lokomotyw.

W II RP warsztaty działały jako część PKP, podlegając bezpośrednio Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. W czasie II wojny światowej zakład był wykorzystywany przez niemieckie koleje okupacyjne (Deutsche Reichsbahn) do remontów taboru wojskowego.

=== PRL: Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (1945–1989) ===
Po wojnie przedsiębiorstwo przyjęło nazwę Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Nowym Sączu (ZNTK Nowy Sącz). Specjalizowało się w remontach wagonów osobowych i towarowych, modernizacji taboru oraz wykonywaniu napraw głównych.

W latach 60. i 70. rozpoczęto modernizacje wagonów piętrowych Bhp, później także elektrycznych zespołów trakcyjnych EN57. Zakład pełnił kluczową rolę w utrzymaniu sprawności floty PKP w okresie intensywnego rozwoju kolei.

=== Transformacja: Newag Nowy Sącz (1990–2005) ===
Po 1989 roku rozpoczęła się restrukturyzacja ZNTK. W 2003 roku zakład został sprywatyzowany i przekształcony w spółkę Newag Sp. z o.o., a następnie – w 2005 – w spółkę akcyjną. Wtedy rozpoczęto transformację od firmy remontowej do nowoczesnego producenta pojazdów szynowych.

=== Współczesność: Producent taboru (2005–obecnie) ===
Od 2008 roku Newag rozpoczął samodzielną produkcję taboru. W 2010 r. zaprezentowano pierwszą generację elektrycznych zespołów trakcyjnych – Impuls. Od tego momentu firma rozpoczęła ekspansję na rynek polski i europejski.

W 2013 roku kontrolny pakiet akcji Newagu nabył Zbigniew Jakubas – polski inwestor prywatny. W tym samym roku firma zadebiutowała na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

== Produkty ==
=== Elektryczne zespoły trakcyjne (EZT) ===
Najbardziej rozpoznawalna linia produktów Newagu to EZT-y serii Impuls. Są to nowoczesne pojazdy do obsługi przewozów regionalnych, aglomeracyjnych i międzywojewódzkich.

{| class="wikitable"
! Model !! Przewoźnicy !! Liczba jednostek !! Uwagi
|-
| 31WE (Impuls 1) || [[Koleje Dolnośląskie]], [[Koleje Małopolskie]] || ok. 50 || 3-członowe
|-
| 36WE (Impuls 1) || [[Koleje Mazowieckie]], [[Polregio]] || ok. 40 || 4-członowe
|-
| 45WE (Impuls 2) || [[SKM Warszawa]], [[Koleje Śląskie]] || ok. 30 || nowa generacja, ETCS
|-
| 35WEh || [[Koleje Małopolskie]], [[Polregio]] || 12 || hybrydowy
|}

EZT Newagu wyposażone są w systemy ETCS, klimatyzację, monitoring, Wi-Fi i miejsca dla osób z niepełnosprawnościami. Pojazdy te uzyskały dopuszczenia również w Czechach, na Litwie i Słowacji.

=== Lokomotywy elektryczne ===
Newag produkuje nowoczesne lokomotywy do ruchu towarowego i pasażerskiego:
* **E6ACT "Dragon 2"** – lokomotywa towarowa, 6-osiowa, o mocy 5,1 MW, zasilanie 3 kV DC, możliwość wersji z silnikiem pomocniczym.
* **E4MSU "Griffin"** – uniwersalna lokomotywa pasażerska lub towarowa, 4-osiowa, 5,6 MW, wersje wielosystemowe (PL, CZ, SK, HU).

Lokomotywy trafiają do przewoźników takich jak Lotos Kolej, CTL Logistics, PKP Intercity (Griffin dla pociągów TLK i IC) i DB Cargo Polska.

=== Spalinowe zespoły trakcyjne (SZT) ===
Produkcja obejmuje również SZT:
* **222M** – dwu- lub trzyczłonowe jednostki dla woj. zachodniopomorskiego.
* **215M** – jednostki eksploatowane m.in. przez woj. lubuskie i warmińsko-mazurskie.

=== Modernizacje taboru ===
Newag od lat realizuje także modernizacje:
* EN57 – przebudowy na EN57AL, EN57FPS, EN57M.
* SM42 – modernizacje do wersji 6Dg (diesel z silnikiem Caterpillar, nowy pulpit).
* ET41 – elektryczne lokomotywy dwuczłonowe dla PKP Cargo.

== Struktura i właściciele ==
* Głównym akcjonariuszem (ponad 60%) jest **Zbigniew Jakubas** – polski miliarder.
* Spółka publiczna od 2013 roku – notowana na GPW.
* Centrala: Nowy Sącz (woj. małopolskie), główny zakład produkcyjny i biurowiec.
* Zakłady zależne: Grybów (produkcja konstrukcji stalowych), Gliwice (modernizacje).

== Ekspansja i eksport ==
Newag jest obecny nie tylko w Polsce:
* **Litwa** – dostawa EZT dla LTG Link.
* **Czechy i Słowacja** – homologacja EZT Impuls 2.
* **Węgry** – współpraca z przewoźnikami prywatnymi.
* Lokomotywy Dragon 2 testowane były w Niemczech i Austrii.

== Badania i rozwój ==
Newag posiada własne biuro projektowe, dział badań i laboratoria testowe. Współpracuje z Politechniką Krakowską i AGH. Opracowuje nowe rozwiązania:
* napędy wodorowe (projekty pilotażowe),
* hybrydowe jednostki trakcyjne,
* w pełni cyfrowe kabiny.

== Kontrowersje i sprawy medialne ==
W 2023 roku spółka znalazła się w centrum kontrowersji związanych z tzw. „blokadą serwisową” – lokomotywy po modernizacji miały być zaprogramowane tak, aby działały tylko przy zatwierdzonym serwisie. Sprawa była komentowana w mediach technicznych i politycznych, ale nie zakończyła się procesem sądowym.

== Znaczenie na rynku ==
* Drugi (po Pesa Bydgoszcz) największy producent pojazdów szynowych w Polsce.
* Pracodawca regionalny – ponad 1600 osób zatrudnionych.
* Ważny eksporter – udział w przetargach europejskich.
* Konkurent firm zagranicznych: Stadler, Alstom, Siemens.

== Ciekawostki ==
* Pierwszy pociąg Impuls 36WE zadebiutował w 2011 r. w Kolejach Dolnośląskich.
* Newag produkuje własne wózki jezdne i kadłuby, co odróżnia go od firm montażowych.
* Dragon 2 to pierwsza polska lokomotywa z homologacją TSI High Power.

== Zobacz też ==
* [[Pesa]]
* [[Stadler Polska]]
* [[EZT Impuls]]
* [[PKP Intercity]]
* [[Polregio]]
* [[Lokomotywa Griffin]]
* [[Lokomotywa Dragon]]
* [[Zbigniew Jakubas]]

== Przypisy ==
<references />

== Bibliografia ==
* Oficjalna strona Newag S.A. – https://www.newag.pl  
* „Rynek Kolejowy” – archiwalne artykuły (2010–2024)  
* Raporty giełdowe spółki Newag  
* Publikacje UTK i Ministerstwa Infrastruktury  
* „Kolejowe ABC” – miesięcznik branżowy