Hipolit Cegielski
Hipolit Cegielski (ur. 6 stycznia 1813 w Ławkach, zm. 30 listopada 1868 w Poznaniu) – polski filolog, nauczyciel, przemysłowiec, działacz społeczny i polityczny. Założyciel zakładów przemysłowych H. Cegielski – Poznań, które odegrały kluczową rolę w rozwoju przemysłu kolejowego i gospodarczego życia Wielkopolski. Jeden z czołowych przedstawicieli pracy organicznej w zaborze pruskim.
Życiorys
Młodość i edukacja
Hipolit Cegielski urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył gimnazjum w Trzemesznie, a następnie studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Wrocławskim. Po powrocie do Poznania rozpoczął pracę jako nauczyciel języków klasycznych w gimnazjum św. Marii Magdaleny.
Działalność naukowa
Cegielski był cenionym filologiem i autorem podręczników do języka łacińskiego i greckiego. Jego publikacje były wykorzystywane w szkołach w całym zaborze pruskim. W 1846 roku został zwolniony z pracy za odmowę podporządkowania się pruskim władzom oświatowym, co skłoniło go do rozpoczęcia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorczość
W 1846 roku Cegielski założył w Poznaniu sklep z narzędziami rolniczymi, który szybko przekształcił się w warsztat mechaniczny. W 1855 roku powstała fabryka maszyn rolniczych i parowych – zalążek późniejszych zakładów H. Cegielski – Poznań. Przedsiębiorstwo stało się symbolem polskiej niezależności gospodarczej w zaborze pruskim.
Działalność społeczna
Hipolit Cegielski był aktywnym działaczem społecznym:
- Członek Towarzystwa Naukowego w Poznaniu.
- Współzałożyciel Centralnego Towarzystwa Gospodarczego.
- Redaktor i publicysta – współpracował z czasopismami „Dziennik Poznański” i „Przegląd Wielkopolski”.
- Organizator wystaw przemysłowych i rolniczych.
- Promotor pracy organicznej – idei rozwoju społecznego i gospodarczego jako formy walki narodowej.
Poglądy
Cegielski był zwolennikiem pokojowej walki o prawa Polaków w zaborze pruskim. Wierzył w siłę edukacji, przedsiębiorczości i samoorganizacji społeczeństwa. Sprzeciwiał się germanizacji i wspierał rozwój polskiej kultury, nauki i przemysłu.
Śmierć i dziedzictwo
Hipolit Cegielski zmarł 30 listopada 1868 roku w Poznaniu. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan na Wzgórzu św. Wojciecha.
Jego dziedzictwo kontynuowały zakłady H. Cegielski – Poznań, które odegrały kluczową rolę w rozwoju transportu kolejowego w Polsce. Imię Cegielskiego noszą dziś:
- Zespół Szkół Technicznych im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu.
- Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego – organizacja promująca jego idee.
- Ulice, place i instytucje w wielu miastach Polski.
Znaczenie
Hipolit Cegielski był jedną z najważniejszych postaci XIX-wiecznej Wielkopolski:
- Symbol pracy organicznej i niezależności gospodarczej.
- Twórca nowoczesnego przemysłu w zaborze pruskim.
- Promotor edukacji, nauki i kultury polskiej.
- Wzór obywatela, patrioty i przedsiębiorcy.
Jego życie i działalność są często przywoływane jako przykład skutecznego działania w warunkach politycznego ucisku.
Zobacz też
Bibliografia
- Nowak, M. (2023). Hipolit Cegielski – życie i dzieło. Wydawnictwo Wielkopolskie.
- Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego (2024). Materiały biograficzne.
- Encyklopedia PWN (2022). Hipolit Cegielski – hasło encyklopedyczne.