Przemyśl Główny

Przemyśl Główny[edytuj]

Przemyśl Główny – główny dworzec kolejowy w Przemyślu, położony w województwie podkarpackim, blisko granicy z. Jest jedną z najstarszych i najważniejszych stacji kolejowych Polski południowo-wschodniej, obsługującą zarówno połączenia krajowe, jak i międzynarodowe. Ze względu na swoje strategiczne położenie, pełni funkcję głównego węzła komunikacyjnego dla regionu oraz bramy między Polską a Ukrainą.

Historia[edytuj]

Dworzec kolejowy w Przemyślu powstał w połowie XIX wieku, kiedy rozwój kolei był priorytetem Cesarstwa Austriackiego w ramach uprzemysłowienia Galicji. Przemyśl – z racji swojego położenia na szlaku do Lwowa – znalazł się na trasie Galicyjska Kolej Transwersalna. Pierwszy pociąg przyjechał do miasta w 1860 roku, rozpoczynając epokę kolejową w tej części Polski.

W 1898 roku oddano do użytku obecny budynek dworca, zaprojektowany w stylu neorenesansowym z elementami klasycyzmu. Obiekt zachwycał przepychem, reprezentował wysokie standardy jak na ówczesne czasy. W okresie I wojny światowej dworzec uległ uszkodzeniom, ale został szybko odbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym.

W II RP Przemyśl Główny pełnił funkcję ważnego węzła granicznego, łączącego Polskę z Ukrainą i ZSRR. W okresie II wojny światowej był miejscem transportu żołnierzy i sprzętu. Po wojnie, w czasach PRL, dworzec był rozbudowywany i przebudowywany, choć bez zachowania dawnej świetności. Dopiero w XXI wieku rozpoczęto jego rewitalizację, przywracając mu znaczenie oraz dawny blask.

Architektura[edytuj]

Budynek Przemyśla Głównego wpisany jest do rejestru zabytków. Jego architektura charakteryzuje się:

neorenesansową fasadą z kolumnami, łukowatymi oknami, gzymsami i detalami sztukatorskimi;
wysokimi sufitami wewnątrz i zdobioną poczekalnią;
hol główny zachował marmurowe podłogi, zabytkowe żyrandole i kasowe okienka;
wnętrza zdobią freski, secesyjne ornamenty i pilastry.

W ramach renowacji w latach 2009–2012 przeprowadzono:

restaurację detali architektonicznych;
montaż wind, podjazdów i systemu informacji pasażerskiej;
modernizację peronów, dojść pieszych i tuneli podziemnych;
zintegrowanie obiektu z komunikacją miejską (parkingi, przystanki MPK).

Układ torowy[edytuj]

Stacja posiada:

cztery perony obsługujące ruch dalekobieżny i regionalny;
dziewięć torów głównych;
bocznice techniczne i tory manewrowe;
automatyczne rozjazdy i sygnalizację świetlną;
węzeł łączący się z liniami do Jarosław, Medyka, Zagórz.

Torowisko obsługuje pociągi o długości do 700 m, jest przystosowane do taboru krajowego i międzynarodowego. Zainstalowano monitoring, system czujników drgań i kontrolę stanu torów.

Znaczenie komunikacyjne[edytuj]

Przemyśl Główny odgrywa kluczową rolę w układzie transportowym Polski:

stacja graniczna z odprawą paszportową (do czasu wprowadzenia strefy Schengen);
punkt przesiadkowy między Polską a Ukrainą;
obsługuje połączenia dalekobieżne (Warszawa – Przemyśl – Lwów);
miejsce startu pociągów nocnych i międzynarodowych;
strategiczny punkt logistyczny dla transportu towarów.

Przewoźnicy[edytuj]

Na stacji Przemyśl Główny operują:

PKP Intercity – pociągi ekspresowe, TLK, EIC i międzynarodowe (do Lwowa, Kijowa, Odessy);
PolRegio – połączenia regionalne, głównie do Rzeszowa, Jarosławia, Zagórza;
Ukrzaliznycia – ukraiński przewoźnik, oferujący bezpośrednie połączenia z Ukrainą;
Koleje wielkopolskie (czasowo – w okresach zwiększonego ruchu);
pociągi specjalne i humanitarne (np. w okresie kryzysu migracyjnego).

Połączenia międzynarodowe[edytuj]

Przemyśl Główny obsługuje regularne kursy do:

Lwów – pociąg bezpośredni PKP Intercity oraz połączenia Kolei Ukraińskich;
Kijów – połączenia dzienne i nocne;
Odessa, Charków, Dnipro – trasy sezonowe, często w kooperacji z Ukrzaliznycią;
pociągi przesiadkowe z Warszawy i Krakowa – obsługujące turystykę i studentów z Ukrainy.

Tabor[edytuj]

Na stacji pojawiają się różnorodne jednostki taborowe:

składy elektryczne Pesa Dart, ED160 i ED250 Pendolino;
lokomotywy EU07, EP09, ET22, SU160;
wagony sypialne, kuszetki, wagony restauracyjne;
jednostki ukraińskie z szerokim rozstawem torów – obsługiwane przez torowisko przestawne;
specjalne składy retro – organizowane przez lokalne stowarzyszenia.

Ciekawostki[edytuj]

W pobliżu dworca znajduje się Pomnik Kolejarzy poległych w II wojnie światowej.
Dworzec był scenerią filmu „Człowiek z magicznym pudełkiem” oraz serialu dokumentalnego o kolei.
Stacja obsługuje największy ruch pasażerski w regionie – ponad 1,2 mln pasażerów rocznie.
W 2022 roku dworzec był jednym z głównych punktów pomocy uchodźcom z Ukrainy.
Na terenie dworca funkcjonuje zabytkowa lokomotywa jako eksponat muzealny.

Przyszłość[edytuj]

Planowane działania modernizacyjne:

budowa nowej hali obsługi pasażerów;
wdrożenie kolei dużych prędkości (KDP) na trasie Warszawa – Przemyśl;
elektryfikacja linii do Zagórz;
dalsza integracja z transportem miejskim (autobus elektryczny, parking P+R);
cyfryzacja obsługi pasażerskiej (bilet elektroniczny, tablice interaktywne).

Zobacz też[edytuj]

Źródła[edytuj]

Dokumentacja PKP S.A.
Archiwum Kolejowe – Przemyśl
Portal Kolejowy RailPL

Materiały promocyjne PKP Intercity