Pafawag Wrocław

Pafawag Wrocław
	Plik:Pafawag-logo.svg
	Historyczne logo Pafawagu
Rok założenia	1945 (kontynuacja zakładów Linke-Hofmann-Werke)
Rok rozwiązania	2001 (wchłonięcie przez Bombardier Transportation)
Forma prawna	przedsiębiorstwo państwowe → spółka akcyjna
Siedziba	Wrocław
Kraj	Polska
Branża	przemysł taboru kolejowego
Produkty	lokomotywy elektryczne, wagony, EZT
Zatrudnienie	ok. 6 000 (lata 70.)
Właściciel	Skarb Państwa → Bombardier Transportation
Strona internetowa	[ Oficjalna strona]

Pafawag (skrót od: Państwowa Fabryka Wagonów) – historyczne polskie przedsiębiorstwo produkujące tabor kolejowy, z siedzibą we Wrocławiu. Istniało w latach 1945–2001 i było jednym z głównych zakładów przemysłowych PRL. Produkowało lokomotywy elektryczne, wagony, zespoły trakcyjne i tramwaje. Zakład został przejęty przez Bombardier Transportation w 2001 roku i działa obecnie jako część Alstom.

Historia

Dziedzictwo niemieckie (do 1945)

Zakład powstał na bazie zakładów **Linke-Hofmann-Werke A.G.**, założonych w XIX wieku, specjalizujących się w produkcji wagonów i lokomotyw dla kolei niemieckich, w tym Deutsche Reichsbahn. W czasie II wojny światowej zakład był przestawiony na produkcję wojenną, m.in. taboru dla Wehrmachtu.

Po wojnie Wrocław znalazł się w granicach Polski, a zakład został znacjonalizowany.

Narodziny Pafawagu (1945–1950)

Oficjalnie Pafawag powstał w 1945 roku jako Państwowa Fabryka Wagonów. Zakład bardzo szybko został odbudowany i rozpoczął remonty powojennego taboru oraz produkcję wagonów pasażerskich i towarowych.

W 1948 roku zakład wyprodukował pierwszy w powojennej Polsce wagon pasażerski.

Złota era: Lokomotywy elektryczne (1950–1989)

W latach 50. rozpoczęto produkcję **lokomotyw elektrycznych**, głównie na podstawie licencji radzieckich i czechosłowackich. Najsłynniejsze modele to:

**EU20** – pierwsza polska lokomotywa elektryczna (1953),
**EU06** – na licencji angielskiej (English Electric),
**EU07** – najpopularniejsza lokomotywa pasażerska w historii PKP (ponad 240 sztuk),
**ET21** – pierwsza towarowa, z charakterystyczną sylwetką „lokomotywy-pudełka”,
**ET22** – ciężka lokomotywa towarowa (ok. 1200 sztuk), eksploatowana do dziś.

W latach 70. Pafawag produkował również:

elektryczne zespoły trakcyjne: **EN57**, **EW58**,
tramwaje – m.in. 102Na, 105Na (we współpracy z Konstalem),
wagony piętrowe Bhp dla ruchu aglomeracyjnego.

Pafawag osiągał wtedy szczyt zatrudnienia – nawet 6 000 pracowników. Był jednym z największych pracodawców na Dolnym Śląsku.

Upadek i restrukturyzacja (1990–2001)

Po transformacji ustrojowej i upadku ZSRR zakład stracił rynki zbytu. Brak zamówień ze strony PKP doprowadził do kryzysu finansowego. W połowie lat 90. próbowano ratować zakład poprzez modernizacje starszych pojazdów.

W 1997 roku Pafawag został przekształcony w spółkę akcyjną. W 2001 roku przedsiębiorstwo zostało sprywatyzowane – kupił je koncern **Bombardier Transportation**.

Po 2001: Bombardier → Alstom

Od 2001 roku zakład działa jako Bombardier Transportation Polska Sp. z o.o., a od 2021 roku jako **Alstom Wrocław**, po przejęciu Bombardiera przez francuski koncern Alstom.

Nowy właściciel przekształcił zakład w nowoczesne centrum produkcji nadwozi, kabin i komponentów do pociągów dużych prędkości, tramwajów i metra (np. dla Berlina, Kopenhagi, Rijadu).

Najważniejsze produkty Pafawagu

Lokomotywy

**EU06** – na licencji English Electric
**EU07** – wersja rozwojowa EU06, eksportowana także do Jugosławii
**ET21** – pierwsza polska lokomotywa elektryczna do ruchu towarowego
**ET22** – najsilniejsza lokomotywa PKP, ponad 1000 sztuk

EZT i wagony

**EN57** – kultowy zespół trakcyjny dla ruchu podmiejskiego (produkcja wraz z FPS i ZNTK)
**EW58** – wersja aglomeracyjna
Wagony piętrowe Bhp
Wagony osobowe typu 112A i 113A

Tramwaje

**102Na**, **105Na** – choć nie były głównym produktem, Pafawag produkował komponenty do tramwajów wspólnie z Konstalem.

Znaczenie

Pafawag był:

jedynym producentem elektrycznych lokomotyw w PRL,
filarem zaplecza technicznego PKP,
wiodącym zakładem eksportowym (Jugosławia, NRD, ZSRR),
liderem w standaryzacji taboru PKP.

Dziedzictwo

Lokomotywy EU07 i ET22 produkowane przez Pafawag jeżdżą do dziś.
Pafawag był symbolem potęgi przemysłu PRL i powodem dumy Wrocławia.
Współczesne zakłady Alstom kontynuują tradycję produkcji taboru kolejowego na tym terenie.

Ciekawostki

Nazwa „Pafawag” była skrótem używanym na co dzień, podobnie jak „Fablok” i „Zastal”.
EU07-001 do dziś znajduje się w ekspozycji muzealnej.
Oryginalna hala montażowa z 1952 roku została zmodernizowana i nadal służy produkcji.

Zobacz też

Bibliografia

„Pafawag – 100 lat przemysłu taborowego we Wrocławiu”, Wrocław 1995
„Świat Kolei”, nr 2/2002
Raport UTK – Dziedzictwo przemysłu taborowego
Encyklopedia PKP, tom 1
www.alstom.com

Przypisy